Zmiany w budżecie obywatelskim. Połowa środków przeznaczona na obszary lokalne

Nowa edycja budżetu obywatelskiego rusza już 7 stycznia, a projekty będzie można zgłaszać do 21 stycznia. Od wtorku, 3 grudnia, urzędnicy prowadzą spotkania informacyjne. We wtorek pierwsze takie spotkanie odbyło się w Służewskim Domu Kultury i było przeznaczone dla mieszkańców Mokotowa, Ursynowa i Wilanowa.  

Jak wskazano na spotkaniu, z całego budżetu miasta na budżet obywatelski przeznaczone jest pół procent. W 12 edycji będzie to ponad 120 mln zł. 

Harmonogram zakłada, że projekty można zgłaszać od 7 stycznia do 21 stycznia 2025 r. Jest to edycja dotycząca roku 2026.

- Natomiast w następnej, czyli 13 edycji na 2027 r. projekty będzie można składać od 1 grudnia do 13 stycznia. Okres ten będzie więc wydłużony, co jest kolejną bardzo istotną zmianą - podkreślono.

Będzie bardziej lokalnie

Środki w budżecie obywatelskim dzielą się na trzy pule: miejską, dzielnicową oraz lokalną. Jest to znaczna zmiana, ponieważ do tej pory były tylko dwie pule - miejska i dzielnicowa.

Od nowej edycji budżetu obywatelskiego pula wydzielona na projekty lokalne stanowić będzie 50 proc. wszystkich środków. 30 proc. przeznaczone zostanie na projekty dzielnicowe. Pozostałe 20 proc. środków przekazane będą na projekty wybrane w głosowaniu miejskim, których zakres obejmuje co najmniej dwie dzielnice. 

Podczas konsultacji społecznych mieszkańcy Rembertowa i Wesołej przedstawili argumenty na rzecz niewydzielania na swoich terenach obszarów lokalnych. Zostały one uwzględnione w zapisach uchwały zmieniającej, co oznacza, że te dwie spośród 18 dzielnic nie będą realizować pomysłów na poziomie lokalnych.  

Projekty na poziomie lokalnym obejmują jeden obszar lokalny w dzielnicy. Projekty na poziomie dzielnicowym obejmują co najmniej dwa obszary lokalne w dzielnicy. Projekty na poziomie miejskim obejmują obszar co najmniej dwóch dzielnic.

-  W tym roku połowa całego budżetu idzie na obszary lokalne - właśnie te mniejsze, które nie były dostrzegane w skali głosowania dzielnicowego, a teraz będą dostrzegane przez mieszkańców konkretnego obszaru lokalnego. Takie jest nasze założenie – wskazali urzędnicy na wtorkowym spotkaniu. 

Limit wartości jednego projektu będzie kształtował się w następujący sposób:

• Na poziomie lokalnym – jeden projekt w kwocie nieprzekraczającej 80 proc. puli lokalnej
• Na poziomie dzielnicowym – jeden projekt w kwocie nieprzekraczającej 50 proc. puli dzielnicowej
• Na poziomie miejskim -  jeden projekt w kwocie nieprzekraczającej 20 proc. puli miejskiej

Będzie mniej formalności 

Lista poparcia dla każdego projektu jest wymogiem wynikającym z Ustawy o samorządzie gminnym. Od nowej edycji autorzy do swojego pomysłu dołączać będą: 15 (zamiast 40) podpisów mieszkańców Warszawy dla projektu miejskiego, 10 (zamiast 20) podpisów mieszkańców dzielnicy dla projektu dzielnicowego i 5 podpisów zebranych od mieszkańców obszaru lokalnego, którego dotyczy zgłaszany pomysł. Na uzupełnienie braków i odniesienie się do propozycji niezbędnych modyfikacji projektu na etapie oceny pomysłodawcy będą mieć 5 dni (zamiast 3). 

- Podpisy najchętniej składane są w formie papierowej. Oczywiście jest też możliwość podpisu elektronicznego – wskazano na spotkaniu. 

Gdzie mogą być zlokalizowane projekty?

Projekty inwestycyjne, czyli zakładające ponoszenie nakładów na nieruchomość, mogą być realizowane tylko na terenach, do których m.st. Warszawa posiada tytuł prawny. Projekty inwestycyjne nie mogą być zlokalizowane na terenach wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych. 

W przypadku tzw. projektów miękkich, czyli zakładających organizację wydarzeń, spotkań, warsztatów itp., a jednocześnie nie zakładających ponoszenia nakładów na nieruchomość, możliwa jest ich ewentualna realizacja na obszarach, do których m.st. Warszawa nie posiada tytułu prawnego. Projekty „miękkie” mogą być zlokalizowane na terenach wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych.

Dzięki tej zmianie inicjatywy, które dotyczą organizacji warsztatów, zajęć sportowych, czy wydarzeń kulturalnych będą mogły być bardziej dostępne pod względem ich lokalizacji dla warszawianek i warszawiaków. 

- Jest to istotna zmiana i  bardzo potrzebna, bo można sobie wyobrazić ogromną liczbę zajęć, wydarzeń kulturalnych, które będą mogły być realizowane w miejscach, które tylko właśnie mieszkańcom przyjdą do głowy - mówiła urzędniczka.

Wskazano też, że autor nie będzie musiał uzyskać na etapie składania projektu zgody właściciela lokalizacji terenu, który nie należy do miasta. Uzyskanie tej zgody będzie po stronie urzędników.

- Natomiast istnieje coś takiego, jak dobre praktyki. Dużo łatwiej jest urzędnikom uzyskać od prywatnego właściciela zgodę na zrealizowanie czegoś, jeśli autor projektu wcześniej skomunikował się w jakiś sposob np. z zarządem spółdzielni czy z prezesem spółdzielni. Czy z uchwały Rady Miasta wynika taki obowiązek? Nie wynika. To jest tylko sugestia do Państwa, jako autorów, że warto najpierw taką próbę podjąć. To pomaga w tym, żeby projekt został pozytywnie zweryfikowany – podkreślali urzędnicy. 

- Bardzo dużo projektów nie przeszło pozytywnej weryfikacji, pomimo tego, że były zlokalizowane na miejskich terenach dlatego, że urzędnikom z różnych powodów nie udawało się uzyskać zgody. Oczywiście za tym brakiem uzyskania zgody stały twarde argumenty. Ale bywały takie projekty, które być może miałyby większą szansę, gdybyśmy ten proces troszeczkę inaczej ustawili - doprecyzowano. 

Ile lokalizacji można wskazać w jednym projekcie?

Jeśli chodzi o projekty inwestycyjne:

• Na poziomie lokalnym – nie więcej niż 5 lokalizacji
• Na poziomie dzielnicowym – nie więcej niż 10 lokalizacji
• Na poziomie miejskim – nie więcej niż 18 lokalizacji

W przypadku projektów „miękkich” nie ma żadnego limitu. 

W jakiej kategorii tematycznej może być zgłoszony projekt?

• Zieleń i natura
• Zdrowie, pomoc społeczna
• Ochrona środowiska, zwierzęta
• Sport, rekreacja
• Integracja, wzmacnianie wspólnoty
• Edukacja, nauka
• Komunikacja publiczna, infrastruktura
• Kultura, sztuka

Jak podkreślono na spotkaniu, jest to zmiana, ponieważ do tej pory projekty mogły być zgłaszane z wielu kategorii. Jeden projekt może zgłosić nie więcej niż 5 autorów / autorek. 

Urzędnicy poruszyli także problem szacowania wartości projektu przez ich autorów.

Jak wskazali, istotne jest, żeby „autorzy wykonali pewną pracę intelektualną i spróbowali zastanowić się, ile te działania kosztują. Natomiast kwoty i tak są weryfikowane przez specjalistów. Czasami naprawdę potrzeba ogromnego doświadczenia, żeby na etapie projektowania zwykłego, obywatelskiego pomysłu, móc go wycenić”.

- Jeśli wycena urzędnika weryfikującego projekt jest inna niż to, co zaproponował autor, to ważniejszy jest głos urzędnika. To on musi na końcu podpisać się pod tym, że jeśli projekt wygra w głosowaniu, to jego wydział będzie miał zagwarantowane pieniądze na zrealizowanie tego przedsięwzięcia – zaznaczono. 

Będzie można zagłosować na nie więcej niż 15 projektów 

Od 12. edycji każda osoba biorąca udział w głosowanie (nie musi być zameldowana w Warszawie, ani mieć ukończonych 18 lat) może zagłosować na nie więcej niż 5 projektów na poziomie lokalnym, 5 projektów na poziomie dzielnicowym i 5 na poziomie miejskim. 

Obowiązuje następujący harmonogram oceny projektów:

• 22 stycznia – 15 kwietnia – ocena projektów
• 15 kwietnia – 20 kwietnia – składanie odwołań od oceny negatywnej
• 15 kwietnia – 20 maja – rozpatrywanie odwołań

Na ocenę projektu składa się:

• Ocena formalna – podczas oceny formalnej pracownicy urzędu sprawdzają, czy projekt spełnia wymogi formalne, m.in. czy zawiera prawidłową listę poparcia i zgodę autora dzieła (w przypadku konieczności wykorzystania praw autorskich do dzieła)
• Ocena merytoryczna – pracownicy urzędu i jednostek miejskich sprawdzają m.in. czy projekt jest zgodny z prawem, mieści się w zakresie zadań własnych m.st. Warszawy, nie koliduje z innymi realizowanymi przedsięwzięciami m. st. Warszawy

Termin głosowania został również zmieniony. W 2025 roku głosowanie zarówno przez internet, jak i w wersji papierowej rozpocznie się 1 czerwca i potrwa do 15 czerwca. 

Wiele okazji do spotkań z koordynatorami budżetu obywatelskiego

Najbliższe, grudniowe, spotkania o nowych zasadach, w tym o obszarach lokalnych to początek wsparcia jakie mieszkańcy, którzy chcą zgłosić projekty, otrzymają od urzędników w 12. edycji.  Kolejne wydarzenia, w tym konsultacje pomysłów i wsparcie w ich pisaniu zaplanowane są na styczeń 2025.

Harmonogram spotkań:

• Środa, 4 grudnia br., godz. 18.00 – 20.00, Storyteka – Galeria Młociny I piętro, ul. Zgrupowania AK „Kampinos” 15 – dla mieszańców dzielnic: Białołęka – Bielany – Żoliborz.
• Czwartek, 5 grudnia br., godz. 17.30 -19.30 Wolskie Centrum Kultury, Wolska Mozaika – ul. Wolska 46/48 - dla mieszkańców dzielnic Bemowo - Śródmieście -Wola.   
• Poniedziałek, 9 grudnia br., godz. 17.30 – 19.30, Centrum Kreatywności Targowa, ul. Targowa 56 - dla mieszkańców dzielnic: Praga-Południe, Praga-Północ, Targówek.
• Wtorek, 10 grudnia br., godz. 17.30 – 19.30,  Dom Kultury Rembertów, al. Komandosów 8 - dla mieszkańców dzielnic Rembertów, Wawer, Wesoła. 
• Środa, 11 grudnia br., godz. 17.30 – 19.30, Dom Kultury Kolorowa, ul. gen. Sosnkowskiego 16 - dla mieszkańców dzielnic Ochota, Ursus, Włochy.