Ratusz zdejmuje krzyże ze ścian urzędów. „Pusta ściana nie jest neutralna”

Zdaniem władz stolicy urząd miasta powinien być miejscem neutralnym religijnie i światopoglądowo. W efekcie powstało zarządzenie prezydenta, składające się z szesnastu zaleceń, wśród których znajduje się m.in. zakaz eksponowania w przestrzeni (np. na ścianach, na biurkach) symboli związanych z określoną religią czy wyznaniem. Ten fragment wzbudził najwięcej komentarzy, szczególnie osób powiązanych ze środowiskiem prawicowym. Zdaniem konserwatystów krzyż powinien wisieć w urzędzie.

Zapis prezydenta wskazuje także, że wszystkie wydarzenia organizowane przez urząd będą miały charakter świecki, tzn. nie będą zawierały elementów religijnych, np. modlitwy, nabożeństwa, święcenia. Po negatywnych komentarzach władze miasta postanowiły się wytłumaczyć oraz wydać oświadczenie. Okazuje się, że jednak urząd przewiduje elementy religijne podczas miejskich uroczystości i wydarzeń.

Miasto organizuje obchody i uroczystości, których tradycyjnym elementem jest i pozostanie msza święta, np. obchody rocznicy Powstania Warszawskiego – napisała w oświadczeniu przesłanym do naszej redakcji rzeczniczka ratusza Monika Beuth.

Podobne oświadczenie wydał na swoim X (dawniej Twitter) sam prezydent Rafał Trzaskowski. Gospodarz miasta wskazuje w poście, że nie zamierza prowadzić krucjaty i walki z jakąkolwiek religią. Powołał się także na ustawę o gwarancjach wolności sumienia i wyznania.

"Pusta ściana nie jest neutralna"

O komentarz poprosiliśmy ks. Henryka Zielińskiego, redaktora naczelnego katolickiego Tygodnika Idziemy. Zdaniem duchownego należy odróżnić obecność symboli religijnych w przestrzeni publicznej, prywatnej i w przestrzeni osobistej. W jego opinii zapis o przestrzeni prywatnej i osobistej jest jak najbardziej poprawny, jednak nie zgadza się z zapisem o przestrzeni publicznej.

Duchowny powołuje się na sentencję wyroku przed Trybunałem Praw Człowieka z 18 marca 2011 roku w sprawie Lautsi przeciwko Włochom. W tej sprawie obrońcą krzyża w miejscu publicznym w krajach europejskich o tradycji chrześcijańskiej był ortodoksyjny Żyd prof. Joseph Wheeler, który uważał, że „ściana pusta nie będzie ścianą neutralną światopoglądowo, tylko będzie ścianą, z której zdjęto krzyż”. 

Czym innym jest krzyż na biurku, a czym innym w przestrzeni publicznej organów samorządowych czy państwa, które przyznają się do tego, że nasza cywilizacja i kultura jest zbudowana na chrześcijaństwie, co znajduje odbicie w preambule naszej konstytucji. W związku z tym przychylałbym się do tezy profesora Wheelera, niż do tak radykalnego rozwiązania, do którego posuwa się prezydent Rafał Trzaskowski – ocenia redaktor naczelny Tygodnika Idziemy.

"Miejsce krzyży jest w kościele"

Odmiennego zdania jest były warszawski radny Marek Szolc z Nowej Lewicy. Zapytany przez nas o sytuację stwierdził, że krzyże nigdy nie powinny wisieć w urzędzie. Jego zdaniem to, że one tam zawisły było inwazją na przestrzeń publiczną, która zawsze powinna zostać neutralna. 

Radykalne i inwazyjne było to, że w sprzeczności z polską konstytucją i przepisami prawa ogólnie obowiązującego, te krzyże tam wisiały. Polska jest państwem świeckim i neutralnym światopoglądowo. Miejsce krzyży jest w kościele. Według danych z ostatniego spisu powszechnego katolicy nie stanowią nawet 50% mieszkańców Warszawy, więc jest to niezasadne, że katolicka mniejszość narzuca większości warszawianek i warszawiaków swoje symbole – skwitował działacz lewicy. 

A co z innymi symbolami, nie tylko religijnymi? 

Na przełomie 2020 i 2021 roku urzędniczki ursynowskiego ratusza chętnie wystawiały w oknach plakaty z wizerunkiem pioruna będącego symbolem Strajku Kobiet. Czy Warszawa powinna również uwzględnić w swoim zarządzeniu zakaz eksponowania symboli społeczno-politycznych?

Oczekiwałbym, że tak samo jak nie można postawić sobie krzyża na biurku, to również nie powinien się tam znaleźć piorun czy tęcza. Osoby, które przychodzą do urzędu, a nie są zwolennikami danej opcji, mogą poczuć dyskomfort czy też mogą mieć wątpliwość, że zostaną potraktowani profesjonalnie i bezstronnie – dodaje ks. Zieliński.

Natomiast według lewicowego działacza takie symbole nie są eksponowane przez urzędników, a prawdziwym problemem jest krzyż, który przez lata wisiał w urzędach.

Ja żadnych symboli ruchów społecznych czy politycznych w urzędach nie widziałem. Prawdziwym problemem jest to, że prawica przez lata wieszała krzyże wszędzie – dodaje Marek Szolc.

Standardy równego traktowania:

Standard 1: Dbanie o równe traktowanie jest zadaniem i wspólną odpowiedzialnością wszystkich osób pracujących w miejskiej administracji, na każdym jej szczeblu i w każdym obszarze funkcjonowania miasta.

Standard 2: Wszystkie osoby pracujące w urzędzie odnoszą się z szacunkiem do każdej osoby, z którą wchodzą w kontakt – w relacjach z osobami z zewnątrz i wewnątrz organizacji. Traktują każdą osobę i jej potrzeby równo i ze zrozumieniem.

Standard 3: Realizując dowolne zadanie – zarówno skierowane do osób spoza urzędu, jak i do osób w nim pracujących – pracownicy i pracownice urzędu biorą pod uwagę różnorodne grupy jego potencjalnych odbiorców/czyń. Starają się przyjąć ich perspektywę i odpowiedzieć na ich różnorodne potrzeby, uwzględniając specyfikę prowadzonych przez siebie działań.

Standard 4: Przestrzenie urzędu są miejscami neutralnymi religijnie. 

Standard 5: Wszystkie osoby pracujące w urzędzie, niezależnie od typu stanowiska i wykonywanych zadań, przechodzą obowiązkowe szkolenia z zakresu równego traktowania i poszanowania różnorodności.

Standard 6: Osoby pracujące w urzędzie mają dostęp do materiałów edukacyjnych i szkoleń e-learningowych dotyczących równego traktowania i poszanowania różnorodności. Są zachęcane do ciągłego podnoszenia swojej wiedzy i kompetencji, by jak najlepiej dbać o równe traktowanie w swojej pracy na rzecz osób mieszkających w Warszawie i korzystających z usług urzędu.

Standard 7: W komunikacji z innymi osobami, zarówno pisemnej, jak i ustnej (pismach, mejlach, rozmowach telefonicznych), osoby pracujące w urzędzie używają języka włączającego oraz stosują wytyczne dotyczące prostego języka.

Standard 8: Dbanie o równe traktowanie jest zasadą horyzontalną ujętą we wszystkich dokumentach programujących rozwój m.st. Warszawy (strategii, politykach i programach) oraz wszystkich innych standardach i wytycznych obowiązujących w urzędzie.

Standard 9: Urząd posiada szczegółowe standardy i wytyczne dotyczące zapewniania dostępności, w tym dostępności architektonicznej, cyfrowej i informacyjno-komunikacyjnej, które są stosowane przez osoby pracujące na rzecz urzędu.

Standard 10: W urzędzie funkcjonują stanowiska i komórki odpowiedzialne za wdrażanie rozwiązań związanych z równym traktowaniem i poszanowaniem różnorodności, w tym za wsparcie osób pracujących w urzędzie w realizacji działań w tych obszarach oraz za zajmowanie się sytuacjami naruszeń standardów w tym zakresie.

Standard 11: Każda osoba pracująca w urzędzie zna i stosuje zapisy obowiązujących w urzędzie dokumentów dotyczących przeciwdziałania dyskryminacji, równego traktowania i poszanowania różnorodności.

Standard 12: W zamówieniach publicznych oraz otwartych konkursach ofert na realizację zadań publicznych m.st. Warszawa stosuje zapisy o przeciwdziałaniu dyskryminacji. 

Standard 13: Każda osoba mieszkająca w Warszawie oraz każda osoba pracująca w urzędzie ma dostęp do informacji o obowiązujących w urzędzie procedurach związanych z równym traktowaniem. Może zgłosić naruszenie standardów, którego była świadkiem_nią lub które dotknęło ją bezpośrednio ze strony przedstawicieli lub przedstawicielek miejskich instytucji. Może także uzyskać stosowne wsparcie w takiej sytuacji.

Standard 14: Miejskie usługi są opracowywane, wdrażane i ewaluowane z uwzględnieniem zasad projektowania włączającego.

Standard 15: W urzędzie funkcjonuje system monitorowania realizacji standardów równego traktowania. Pełnomocnik ds. równego traktowania przygotowuje raport z wyników monitoringu i koordynuje wdrażanie niezbędnych zmian w urzędzie.

Standard 16: Działania na rzecz równego traktowania opierają się o systematyczną aktualizację obowiązujących w urzędzie procedur i wytycznych, zgodnie z niniejszymi standardami.