Bez węgla wokół Warszawy do 2028, a zostało jeszcze 300 tys. kopciuchów. Władze dają pieniądze na ich wymianę

Zmiany wynikające z uchwały antysmogowej będą dotyczyć dziewięciu powiatów: grodziskiego, legionowskiego, mińskiego, nowodworskiego, piaseczyńskiego, pruszkowskiego, otwockiego, warszawskiego zachodniego i wołomińskiego. Na Mazowszu pozostało do wymiany jeszcze 300 tys. „kopciuchów”, czyli wysokoemisyjnych kotłów węglowych.

– Oprócz wsparcia finansowego mieszkańcy potrzebują pomocy w dostosowaniu się do nowych regulacji. Jest to możliwe dzięki współpracy wielu środowisk – rządu, samorządu, sektora prywatnego, organizacji pozarządowych, naukowych i społeczności lokalnych – podkreśla marszałek województwa mazowieckiego, Adam Struzik.

Samorządy i organizacje pozarządowe będą wspólnie edukować i informować mieszkańców o nadchodzących zmianach. Jak zaznacza Magdalena Młochowska, dyrektorka i koordynatorka ds. zielonej Warszawy, w stolicy takie działania już przyniosły efekty.

– Dzięki programom dotacyjnym na wymianę nieefektywnych źródeł ogrzewania i rozwój odnawialnych źródeł energii udało nam się zlikwidować 90 proc. warszawskich kopciuchów. Teraz, dzieląc się naszym doświadczeniem, chcemy wesprzeć inne gminy na Mazowszu – mówi Młochowska.

Nowa odsłona programu „Mazowsze dla czystego powietrza”

Na Mazowszu powstała sieć ekodoradców, którzy doradzają mieszkańcom przy wymianie źródeł ciepła, a samorządom pomagają w pozyskiwaniu środków na ekologiczne inwestycje. Ekodoradcy udzielają bezpłatnych konsultacji, wyjaśniają wątpliwości i pomagają w wypełnieniu wniosków na wymianę pieca czy termomodernizację budynków.

– Opublikowaliśmy dane dotyczące liczby wysokoemisyjnych kotłów w metropolii warszawskiej. Okazuje się, że jest ich wciąż ponad 87 tys. W 2024 r. wymieniono zaledwie 2,7 tys. takich kotłów, więc przy takim tempie poradzenie sobie z tym problemem zajmie kilkadziesiąt lat. Nie mamy tyle czasu – dodaje Ewa Lutomska, wiceprezeska Alarmu Smogowego.

Samorząd województwa mazowieckiego kontynuuje program „Mazowsze dla czystego powietrza”, który teraz obejmuje szerszy zakres działań. Gminy mogą pozyskać środki na termomodernizację budynków oraz wymianę źródeł ciepła, z naciskiem na wsparcie mniej zamożnych mieszkańców. Na ten cel przeznaczono ponad 7,6 mln zł. Nabór wniosków trwa do 11 kwietnia 2025 roku.

– Warszawa może się dzielić swoimi doświadczeniami w walce o czystsze powietrze. Udało nam się zlikwidować 90 proc. kopciuchów, ale w okolicach Warszawy problem jest nadal znaczący. Dlatego chcemy wspierać inne gminy naszą wiedzą i doświadczeniem – podkreśla Magdalena Młochowska.

Władze Mazowsza przeznaczyły również 2 mln zł dla organizacji pozarządowych na realizację działań edukacyjnych związanych z ochroną powietrza i środowiska przed hałasem. Kwota dotacji to maksymalnie 250 tys. zł, a zasięg projektów powinien obejmować co najmniej 5 gmin. Planowany termin naboru to 24 marca 2025 roku.

– Walka o czyste powietrze to proces skomplikowany, wymagający kompleksowych działań. Dzięki współpracy z Polskim Alarmem Smogowym i innymi organizacjami możemy osiągnąć realne efekty – dodaje Ewa Lutomska.

Czy Warszawa jest gotowa na zmiany?

Warszawa już dziś może pochwalić się znaczącymi sukcesami w walce o czyste powietrze. W 2023 roku zlikwidowano 90 proc. kopciuchów, a liczba tych pozostałych spadła poniżej 1500. Jednak, jak podkreśla Magdalena Młochowska, stolica nie istnieje w oderwaniu od otaczających ją gmin.

– Wiatr wieje i przynosi zanieczyszczenia z okolicznych miejscowości. Dlatego tak ważne jest, aby działania na rzecz czystego powietrza obejmowały całą metropolię – dodaje Młochowska.

Marszałek Adam Struzik podkreśla, że transformacja energetyczna to wyzwanie cywilizacyjne, z którym musimy się zmierzyć. – Według analiz, corocznie z powodu złej jakości powietrza na Mazowszu umiera około 6 tys. osób. Nasze działania mają na celu nie tylko poprawę jakości powietrza, ale także walkę z ubóstwem energetycznym – mówi Struzik.