Najstarsza parafia w Warszawie. Dotarliśmy do wyjątkowego zdjęcia kościoła św. Katarzyny

Mury kościoła św. Katarzyny były świadkami modlitw, bitew i spotkań narodowych bohaterów, a także zmian architektonicznych, które oddają ducha minionych epok. Sam kościół postał w XVIII wieku, jednak historia parafii św. Katarzyny sięga czasów wczesnego średniowiecza.

W 1065 roku na terenie dzisiejszego Służewa, będącego wówczas niewielką wioską, benedyktyni założyli ośrodek misyjny, który odegrał kluczową rolę w chrystianizacji regionu. Benedyktyni byli znani ze swojej działalności religijnej, edukacyjnej i gospodarczej. Ośrodek ten, będący jednym z pierwszych na Mazowszu, stanowił centrum życia religijnego i społecznego dla okolicznej ludności. Służew, będący wtedy osobną wioską, zachował swój charakter aż do XX wieku, kiedy został włączony do Warszawy.

W okolicy dzisiejszego kościoła św. Katarzyny można znaleźć wiele śladów dawnej obecności benedyktynów. Archeologiczne wykopaliska ujawniły fragmenty dawnych budowli oraz przedmioty codziennego użytku z tamtego okresu. Do dziś przetrwały również niektóre układy urbanistyczne wsi Służew, które przypominają o jej średniowiecznym pochodzeniu.

W XIII wieku na miejscu dawnego ośrodka benedyktyńskiego wzniesiono drewniany kościół, który w późniejszym okresie został zastąpiony murowaną świątynią w stylu gotyku mazowieckiego. W XVIII wieku książę August Aleksander Czartoryski przeprowadził znaczącą przebudowę, która nadała kościołowi barokowy charakter. W 1794 roku, podczas insurekcji kościuszkowskiej, świątynia była miejscem modlitw Tadeusza Kościuszki i jego adiutanta, Juliana Ursyna Niemcewicza.

Modlitwy Tadeusza Kościuszki

Kościół św. Katarzyny był ważnym miejscem duchowego wsparcia dla Tadeusza Kościuszki. Podczas insurekcji w 1794 roku, walcząc w południowych częściach Warszawy, Kościuszko miał modlić się w tym kościele oraz przebywać na parafialnej plebanii. Towarzyszył mu jego adiutant, Julian Ursyn Niemcewicz, który jest także uznawany za twórcę Ursynowa, a zasłynął jako polski poeta i dramaturg. 

Służewiecki kościół był miejscem modlitw i ważnych decyzji wojskowych na przestrzeni wieków.

• W czasie wojen napoleońskich kościół pełnił funkcję kościoła garnizonowego dla żołnierzy Legionów Dąbrowskiego, idących z Napoleonem na Moskwę. 
• Podczas Powstania Styczniowego, w murach plebanii miało miejsce posiedzenie rządu narodowego z udziałem Romualda Traugutta.
• W sierpniu 1920 roku, przed obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, żołnierze polscy dziękowali Bogu za zwycięstwo nad bolszewikami w Bitwie Warszawskiej.

Historia Jana Zumbacha i tragedia września 1939

Kościół św. Katarzyny jest także związany z postacią podpułkownika Jana Zumbacha, nieustraszonego pilota z Dywizjonu 303, który urodził się we wsi Ursynów, należącej wówczas do tej parafii, w 1915 roku. Zumbach miał swoje chrzest w tym kościele, co czyni go ważnym miejscem jego wczesnych lat życia. 

Służew wraz z południową częścią Górnego Mokotowa, Rakowcem i Ursynowem wchodził w skład 6 Rejonu V Obwodu AK. We wrześniu 1939 roku, podczas inwazji Niemiec na Polskę, kościół i jego okolice były świadkami dramatycznych wydarzeń, w tym pożaru Służewa i starć kawalerii polskiej z Wehrmachtem. Kościół, mimo obecności w nim wojsk okupanta, przetrwał II wojnę światową.

Na starym cmentarzu służewskim, należącym do tej parafii, spoczywają szczątki Krystyny Krahelskiej, harcerki, poetki i żołnierza Powstania Warszawskiego, której twarz posłużyła jako model dla warszawskiej Syrenki. 

Architektura kościoła

Kościół św. Katarzyny przeszedł wiele przekształceń od swojego założenia w XIII wieku jako drewniana świątynia. W późniejszym średniowieczu został przekształcony w murowany kościół w stylu gotyku mazowieckiego. W XVIII wieku książę August Aleksander Czartoryski przebudował go, co uwiecznił Wincenty Kasprzycki. Kolejna przebudowa w 1848 roku według projektu Franciszka Lanciego nadała mu obecny neoromański wygląd.

Wnętrze kościoła zdobią rzeźby i obrazy z różnych epok. Na szczególną uwagę zasługują portrety błogosławionych i świętych związanych z parafią, namalowane przez Jerzego Maciejowskiego.

Dzwonnica i Plebania

Obecna dzwonnica, z pięcioma dzwonami z różnych epok, została zbudowana w 1881 roku i przetrwała II wojnę światową. Budynek plebanii, pochodzący z 1640 roku, zachował oryginalną ceglaną posadzkę mazowiecką z XVII wieku.

Kościół św. Katarzyny, pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Katarzyny z Aleksandrii, jest cennym zabytkiem o wielkim znaczeniu historycznym i duchowym. Jego architektura, ozdoby i burzliwe dzieje czynią go jednym z najbardziej interesujących miejsc w Warszawie, które warto odwiedzić.