Zaczyna się remont „gołębnika” przy Puławskiej. To stamtąd codziennie wybrzmiewa „Marsz Mokotowa”

„Marsz Mokotowa” powstał 20 sierpnia 1944 roku, by zagrzewać Powstańców do walki, utwór prędko trafił nie tylko do żołnierskich śpiewników oddziałów z Mokotowa, wkrótce stał się popularny w całej Polsce. Wszystko za sprawą Mieczysława Fogga, który dobrze znał się z autorem muzyki do tej piosenki – Janem Markowskim. Słynny artysta wykonał ją podczas jednego z okupacyjnych koncertów. To dzięki temu wykonowi później Marsz nucili nawet partyzanci w Małopolsce. 

Sam Markowski i karierę muzyczną rozpoczął na długo przed wojną. W okresie międzywojennym pisał piosenki śpiewane w kawiarniach, potem muzykę do komedii wystawianych podczas okupacji w teatrze warszawskim. Oprócz „Marszu Mokotowa” stworzył także inne znane powstańcze piosenki takie jak „Sanitariuszka Małgorzatka” i „Mała dziewczynka z AK”. W czasie Powstania Jan Markowski walczył w Pułku „Baszta” u boku Mirosława Jezierskiego, ps. „Karnisz“, który napisał słowa do wszystkich tych kompozycji. Batalion brał udział w Powstaniu od 1 sierpnia 1944 roku do 26 września na górnym Mokotowie, jego działalność rozpoczęła się już jednak w 1939 roku. 

Piosenki zagrzewały do boju w czasie II wojny światowej

Jak tłumaczy nam Lidia Sadkowska-Mokkas, przewodniczka miejska po Warszawie i autorka m.in. książki „Słowa w ogniu. Literaci w Warszawie 1939-1945”, która wkrótce zostanie wydana nakładem wydawnictwa Skarpa Warszawska, piosenki i wiersze przez cały okres wojny i okupacji pełniły ważną rolę dla warszawiaków. Nie tylko dodawały one otuchy, ale zagrzewały także walczących do boju. 

- Latem 1943 roku poeta i uczestnik Powstania Warszawskiego Lesław M. Bartelski wracał razem z Krzysztofem Kamilem Baczyńskim z mieszkania „Bugaja” przy Hołówki do Śródmieścia. Kiedy się rozstawali, na skrzyżowaniu Nowego Światu i Alej Jerozolimskich, zapytał go: „a wie pan, co teraz najważniejsze?”. Nie słysząc odpowiedzi, powiedział: „piosenki wojskowe” – opowiada nam Lidia Sadkowska-Mokkas, obrazując rolę, jaką odgrywały pieśni podczas II wojny światowej.

„Gołębnik”, z którego wybrzmiewa „Marsz Mokotowa” w końcu przejdzie remont

Po wojnie „Marsz Mokotowa” nie stracił na znaczeniu, był wielokrotnie przedrukowywany i można było przeczytać go w różnych śpiewnikach. Jego popularność była na tyle duża, że w 1969 roku zaczęto codziennie odgrywać go z wieży zegarowej przy Puławskiej, ta tradycja przetrwała na Mokotowie do dziś. Choć utwór ten wciąż cieszy się uznaniem, to „gołębnik”, z którego rozbrzmiewa, z roku na rok jest w coraz gorszym stanie. To ma się jednak wkrótce zmienić.

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków już w 2022 roku alarmował, że stan zabytkowego budynku przy Puławskiej 59 jest zły. Zlecił wówczas jego remont. Po ponad dwóch latach na „gołębniku” pojawiła się tabliczka informująca o nadchodzących pracach. Już na pierwszy rzut oka widać, że są one niezbędne. Z umazanych pseudograffiti ścian odpada tynk, a gdzieniegdzie budowla się kruszy, cała elewacja zrobiła się po prostu szara. Ta wieża zegarowa jest nie tylko symbolem przypominającym o heroicznej walce mokotowskich Powstańców, ale też niezwykle cennym zabytkiem, który został wzniesiony około 1780 roku. Dlatego tym bardziej cieszy fakt, że niedługo rozpocznie się jego remont.

- Wieża zegarowa zostanie wyremontowana – wykonawca został już wprowadzony, remont zakończy się w październiku tego roku – informuje Raport Warszawski Ewa Bujalska z urzędu dzielnicy Mokotów. 

Jak dowiadujemy się w dzielnicy „Marsz Mokotowa”, który codziennie rozbrzmiewa z budynku przy Puławskiej 59, jest odtwarzany z pozytywki, a urządzeniem opiekuje się CECH Zegarmistrzów. Do niedawna w wieży działał lokal usługowy, najemca musiał się jednak wynieść z powodu nadchodzącego remontu.

„Gołębnik” przy Puławskiej powstał jeszcze w XVIII wieku 

Historia samej wieży jest jednak znacznie dłuższa niż historia „Marszu Mokotowa”. Szymon Bogumił Zug (autor, chociażby pałacu Potockich) zaprojektował ją dla właścicielki dóbr mokotowskich – Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej. Wraz z sąsiednim Domkiem Mauretańskim to jedyne zachowane pawilony z XVIII wieku w tej okolicy. Wówczas w dolnej części mieściło się mieszkanie Szwajcara, zajmował się on pilnowaniem obory i produkcją mleka, w wieży z kolei żyły gołębie. Do dziś widać zamarkowane w elewacji otwory, niegdyś były one przeznaczone dla ptaków. W czasie II wojny światowej zabytek mocno ucierpiał. Stracił dach i północno-wschodni narożnik, a także część wnętrza. Na szczęście został on odbudowany już pod koniec lat 40., choć w nieco uproszczonej formie. 

Do rejestru zabytków budynek trafił w 1965 roku. Ostatni gruntowny remont przeszedł on w latach 80. XX wieku, dlatego ten nadchodzący z pewnością jest już bardzo potrzebny.