Ukryte perełki Warszawy. Krucza, Targowa i plac Trzech Krzyży w kolejce do zmiany

Małe rzeczy mogą powodować wielką zmianę. Tak było w przypadku remontu ulicy Chmielnej. Zmieniono niewiele, główne prace sprowadzały się de facto do wyrzucenia starej kostki Bauma, symbolu tandety przestrzeni publicznej lat 90. oraz do zasadzenia osiemdziesięciu ośmiu nowych drzew. I do tej drugiej zmiany były, o dziwo, nawet nieliczne głosy sprzeciwu tłumaczące, że drzewa przysłonią największą zaletę ulicy – historyczne kamienice. 

Tak się jednak nie stało. Drzewa spowodowały, że Chmielna stała się bardziej ludzka, przyjazna. Wreszcie jest nie tylko pieszą „przelotówką”, a miejscem, gdzie można przystanąć, chwycić pączka, spojrzeć na wystawkę z książkami… Niewątpliwie prawdziwą zmianę zobaczymy wiosną, bo wtedy drzewa i krzewy rozkwitną, przy Chmielnej pojawią się ogródki kawiarniane, a u jej zwieńczenia, przy kinie Atlantic, uruchomiona zostanie fontanna. 

Gdzie jeszcze Warszawa potrzebuje zmiany? 

Remont Chmielnej kosztował 22 miliony złotych. Wykonała go firma Bazola, a za projekt odpowiedzialna była RS Architektura Krajobrazu. Prace nieco się przeciągnęły i zamiast na wakacje, nową Chmielną zobaczyliśmy jesienią. To wtedy zobaczymy finalny efekt, ale już teraz zmiana jest gigantyczna. 

Inwestycja pokazuje, że nie trzeba „wyrzucać” setek milionów złotych, by stworzyć dobrą przestrzeń miejską. Ale skoro raz się udało, to dlaczego tego nie powtórzyć? W Warszawie jest wiele miejsc, które potrzebują drobnej zmiany, by uzyskać „efekt wow”.

Krucza – stołeczna La Rambla 

Idąc Chmielną w górę, napotykamy na plac Pięciu Rogów. Kontrowersje budzi jego końcówka, czyli szerokie skrzyżowanie ul. Kruczej z Al. Jerozolimskimi. To z resztą miejsce, które przejdzie rewolucję przy planowanym (i odkładanym na wieczne nigdy) remoncie podziemnej linii średnicowej.

Jednak po przekroczeniu alej wracamy do Warszawy rodem z lat 90. Szeroka ulica Krucza, cztery pasy jezdni, parkowanie skośne i dość wąski chodnik, przy którym nie ma miejsca np. na ogródki gastronomiczne. 

Taka droga, w centrum Warszawy, ma coraz więcej przeciwników. - Zmienił się Plac Pięciu Rogów, zmienia się Chmielna i okolice, ale wciąż pozostaje Krucza, która jest bardzo szeroką ulicą, a można by inaczej zagospodarować – mówi nam architektka i urbanistka Małgorzata Dembowska. 

Problem Kruczej jest doskonale znany urzędnikom. Jak słyszymy, obecnie trwa projektowanie nowego wyglądu tego miejsca. Krucza ma wyglądać jak… La Rambla w Barcelonie. ZDM chce zmniejszyć liczbę pasów ruchu. Środkiem jezdni ma biec szeroki pasaż zacieniony wysokimi drzewami. Samochody będą jeździć po obu stronach deptaku. 

Plac Trzech Krzyży

Latem 2023 roku zakończyła się przebudowa placu Trzech Krzyży. Choć przebudowano całe skrzyżowanie i odsłonięto kawałek historycznych torów, to wciąż nie jest to plac z prawdziwego zdarzenia. Dalej nie można tu organizować targów – jak miało to miejsce na początku XX wieku. 

Nie ma też tu tramwajów, które jeździły jeszcze po wojnie. Po otwarciu przebudowanego placu zastanawiałem się, dlaczego ruch został poprowadzony po obu stronach kościoła św. Aleksandra. Istniała idealna możliwość, by samochody przenieść na jedną nitkę, a pozostały teren zaaranżować od nowa. Ten plac czeka na lepsze jutro. 

- Plac Trzech Krzyży przeszedł drobne zmiany, ale – razem z Mokotowską – jest kontynuacją Traktu Królewskiego, więc przeciągnięcie tej atrakcyjnej przestrzeni publicznej do Placu Zbawiciela to byłby bardzo dobry ruch. Tym bardziej, że ul. Mokotowska jest przepiękna, a momentami są tam trzy rzędy miejsc parkingowych i wąski chodniczek – mówi Małgorzata Dembowska. 

Podobnie jak w przypadku Chmielnej, małe zmiany na placu mogłyby doprowadzić do ożywienia tej przestrzeni. Szczególnie że znajduje się ona tuż obok obleganych miejsc jak dawny Dom Partii czy Nowy Świat. 

Targowa 

Od lat o zmianę Targowej apelują aktywiści i dzielnicowi radni. Pomysły na przebudowę przedstawiano już dwie dekady temu. Obecnie wydaje się, że nie dojdzie do oczekiwanego remontu, dopóki nie zostanie uruchomiona obwodnica Pragi (obiecywana co najmniej od 2006 roku).

- Ulica Targowa, to serce Pragi, miejsce z dużym potencjałem. Świetnie byłoby, żeby w kolejnej fazie (rewitalizacji Pragi -red.) ta ulica mogła się zmienić – mówi Dembowska, która w 2014 roku razem z radnymi i aktywistami przygotowała pomysł na zmianę tej ulicy. 

Targowa ma obecnie po trzy pasy ruchu w każdą stronę. Skrajny prawy momentami jest zajmowany przez dostawców, który w ten sposób blokują np. miejsca parkingowe. Obecnie ta ulica jest przelotówką, główną trasą N-S na prawym brzegu Wisły. Stąd brak realnych zmian, które byłyby tu potrzebne.

Dlaczego Targowa może być perełką? Wzdłuż drogi znajduje się Muzeum Pragi, bazar Różyckiego, a także piękne, przedwojenne kamienice. Środkiem biegnie linia tramwajowa. Mniej więcej w połowie znajduje się skrzyżowanie z ul. Ząbkowską (rozrywkowym centrum Starej Pragi). To tu mogłoby się toczyć życie, gdyby: 

• dodać więcej zieleni i zaaranżować skwery,
• stworzyć deptak spacerowy,
• otworzyć ogródki kawiarniane.

Wydaje się, że Zielona Targowa byłaby mniej kontrowersyjna od idei przekształcenia fragmentu Jagiellońskiej w miejski plac. Tutaj potrzebne są najpierw inwestycje towarzyszące, by przenieść ruch samochodowy na prawdziwe trasy obwodowe.