Warszawa pod jarzmem PRL-owskiej władzy. 43. rocznica wprowadzenia stanu wojennego

13 grudnia 1981 roku Polska obudziła się w zupełnie nowej rzeczywistości. Władze PRL, pod wodzą gen. Wojciecha Jaruzelskiego, wprowadziły stan wojenny, tłumacząc to koniecznością „ratowania państwa przed anarchią”. 

Generał w swoim porannym przemówieniu, nadanym przez radio i telewizję, mówił: Ojczyzna znalazła się nad przepaścią. Strajki i chaos destabilizują życie społeczne i gospodarcze. W tych trudnych warunkach władza ludowa musi podjąć zdecydowane kroki. Wprowadzony został stan wojenny.

Na ulice Warszawy wyjechały czołgi i transportery opancerzone, żołnierze patrolowali kluczowe punkty miasta, a telefony cywilne zostały wyłączone. Dla mieszkańców stolicy oznaczało to nie tylko szok, ale również bezpośrednie represje, zwłaszcza wobec aktywnych członków „Solidarności”.

Liczby i los internowanych

Już w pierwszej dobie stanu wojennego w Polsce internowano 3392 osoby. Do końca grudnia liczba ta wzrosła do ponad 5 tysięcy, a w szczytowym momencie w ośrodkach odosobnienia przebywało blisko 10 tysięcy mężczyzn i tysiąc kobiet​. Internowani byli często trzymani w surowych warunkach – w przepełnionych celach, bez dostępu do lekarzy i rodzin.

Działacze opozycji, przetrzymywani w Warszawie, wielokrotnie wspominali o brutalnych przesłuchaniach. Władze PRL starały się złamać ich wolę walki, używając zarówno przemocy, jak i psychologicznych nacisków.

- Stan wojenny wprowadzony nocą z 12 na 13 grudnia 1981 roku był zamachem na wolności obywatelskiej oraz na niezależną działalność związkową „Solidarność”. Te wydarzenie sprzed 43 lat do dziś są niezabliźnioną raną, ponieważ wiele osób, które ponoszą odpowiedzialność za stan wojenny, nadal nie odpowiedziało za dokonane wówczas zbrodnie – mówi rzecznik Instytutu Pamięci Narodowej dr Rafał Leśkiewicz.

Warszawskie miejsca internowania i represji

Stan wojenny w Warszawie był szczególnie dotkliwy. Miasto, będące politycznym i symbolicznym sercem Polski, stało się jednym z głównych ośrodków działań reżimu PRL przeciwko opozycji.

Główne miejsca internowania w Warszawie:

Areszt Śledczy przy Rakowieckiej

Więzienie na Rakowieckiej stało się jednym z symboli represji. Trafiali tu działacze „Solidarności” oraz intelektualiści, którzy stanowili zagrożenie dla władz.

Ośrodek internowania w Białołęce

Jedno z głównych miejsc odosobnienia w Polsce. Wśród internowanych byli czołowi opozycjoniści, tacy jak Tadeusz Mazowiecki i Jacek Kuroń.

Komendy Milicji Obywatelskiej

Rozsiane po całej Warszawie, pełniły funkcję punktów zatrzymań. Zatrzymanych przesłuchiwano i poddawano presji psychicznej, często stosując brutalne metody.

Marsz pamięci i utrudnienia

W tym roku mija 43. rocznica wprowadzenia stanu wojennego. Warszawa odda hołd ofiarom represji i uczci pamięć tych, którzy walczyli o wolność.

Plan obchodów:

godz. 9.30 – Msza św. w intencji ofiar stanu wojennego (Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, ul. Rakowiecka 37);

godz. 12.00 – uroczystość wręczania odznaczeń Krzyża Wolności i Solidarności byłym działaczom opozycji niepodległościowej z lat 1956–1989;

godz. 19.30 – uroczystości związane z 43. rocznicą wprowadzenia stanu wojennego „Ofiarom stanu wojennego. Zapal Światło Wolności” (plac Marszałka Józefa Piłsudskiego);

Instytut Pamięci Narodowej zachęca do postawienia o godz. 19:30 świec w oknach na znak pamięci i solidarności z ofiarami systemu totalitarnego.

- To lekcja, która mówi o tym, jakim złem są systemy totalitarne i władza komunistyczna. [...] Apelujemy do wszystkich polaków, aby wspominając ofiary stanu wojennego, każdy z nas zapalił święcę na znak pamięci o tych wszystkich, którzy w czasie stanu wojennego doznali represji i tych, którzy ponieśli wtedy śmierć - dodaje rzecznik IPN.

Utrudnienia w ruchu

Uczestnicy zgromadzenia planują rozpocząć o godzinie 15:00 pod pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej, znajdującym się na skrzyżowaniu ulic Wiejskiej i J. Matejki. Następnie przemaszerują pod budynek Kancelarii Premiera przy Alejach Ujazdowskich 1/3.

W czasie trwania wydarzenia autobusy mogą kursować trasami objazdowymi. Linie:

107, 116, 159 i 503 pojadą przez pl. Konstytucji,

118 przez Al. Jerozolimskie i ulicę Marszałkowską,

166 przez Rozbrat, Górnośląską, Czerniakowską i J. Gagarina,

180 przez pl. Unii Lubelskiej.

Po przejściu uczestników przez pl. Na Rozdrożu zmienione zostaną trasy objazdowe linii 116, 180, 166 i 503. Autobusy w kierunku Wilanowa, Os. Kabaty i Natolina Płn. będą kursować przez al. J. Ch. Szucha, pl. Unii Lubelskiej i ulicę Bagatela. W drogę powrotną pojadą trasą przez Spacerową, Goworka, Puławską, pl. Unii Lubelskiej i al. J. Ch. Szucha. Utrudnienia potrwają do godz. 21.