Warszawska tradycja na krajowej liście. Kwesta na Starych Powązkach jako niematerialne dziedzictwo kulturowe

Kwesta na Starych Powązkach ma długą i bogatą historię, sięgającą 1975 roku, kiedy to Jerzy Waldorff zainicjował pierwszą zbiórkę na rzecz renowacji zabytkowych nagrobków i kaplic na tej historycznej nekropolii. Od tamtej pory, każdego roku w Dniu Wszystkich Świętych, warszawiacy zbierają się na Powązkach, by wesprzeć prace konserwatorskie. Tegoroczna edycja kwesty będzie miała wyjątkowy charakter, ponieważ odbędzie się już po raz pięćdziesiąty.

- Kwesta powązkowska to warszawska tradycja, na stałe wpisana w kalendarz stolicy. To przykład działania, które wyróżnia nasze miasto – zaznaczył prezydent Warszawy, Rafał Trzaskowski. 

W lutym 2020 roku prezydent Warszawy powołał przy Biurze Kultury Zespół ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego Warszawy. Zespół ten ma na celu m.in. rekomendowanie rozwiązań zapewniających realizację celów Konwencji UNESCO oraz ochronę i promocję warszawskich tradycji.

Tradycja przekazywana z pokolenia na pokolenie

Kwesta na Starych Powązkach to nie tylko zbiórka pieniędzy, ale przede wszystkim tradycja przekazywana z pokolenia na pokolenie. W akcję angażują się całe rodziny, a wśród kwestujących można spotkać znane osoby, takie jak ludzie kultury, dziennikarze czy sportowcy. 

Udział w kweście stał się dla wielu warszawiaków nieodłącznym elementem obchodów Wszystkich Świętych, a sama akcja zyskała popularność również poza stolicą. Na wzór Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami, powstały podobne inicjatywy w innych miastach Polski oraz za granicą. 

- Wpisanie kwesty powązkowskiej na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego to ukoronowanie pracy kwestarzy i innych wolontariuszy zaangażowanych od lat w kontynuację genialnego pomysłu naszego założyciela Jerzego Waldorffa – podkreślił Marcin Święcicki, przewodniczący Komitetu Powązkowskiego.

Niematerialne dziedzictwo kulturowe Warszawy

Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego, na którą trafiła kwesta na Starych Powązkach, jest prowadzona od 2013 roku. Wpisy na listę są formą uznania dla tradycji i praktyk, które przekazywane są z pokolenia na pokolenie i stanowią istotny element kulturowego dziedzictwa kraju. Lista powstaje zgodnie z wytycznymi Konwencji UNESCO z 2003 roku w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, a decyzje o wpisie podejmuje minister kultury.

- Wizerunek Warszawy tworzą nie tylko architektura i urbanistyka - domy, ulice, place czy zieleń. O jej niepowtarzalności świadczy również to, co niematerialne, co składa się na kulturową i duchową tkankę miasta – mówi Aldona Machnowska-Góra, zastępczyni prezydenta m.st. Warszawy. 

Wpisanie kwesty na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego to kolejny krok w uznaniu jej znaczenia, a być może także przepustka do międzynarodowej sławy. UNESCO prowadzi bowiem reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości, na którą wnioski mogą składać państwa będące stronami Konwencji z 2003 roku. Pierwszym polskim wpisem na tej liście było szopkarstwo krakowskie, które w 2018 roku zostało uznane za cześć dziedzictwa ludzkości.

Kwesta na Starych Powązkach, jako żywa tradycja, jest doskonałym przykładem działań, które nie tylko chronią zabytki, ale także budują więzi społeczne i kulturowe, wzmacniając tożsamość warszawiaków. To wydarzenie, które co roku przypomina, jak ważne jest zachowanie pamięci o przeszłości i troska o dziedzictwo dla przyszłych pokoleń.